Czeskie zwyczaje i tradycje #5 Wielkanoc

Czeska Wielkanoc, czyli Velikonoce, to nie tylko czas duchowego odrodzenia, ale też eksplozja koloru, folkloru i radości z nadejścia wiosny. Choć niektóre tradycje przypominają te znane w Polsce, wiele z nich ma lokalny, unikalny charakter – często zabawn

W Czechach przygotowania do Wielkanocy rozpoczynają się już na kilka tygodni przed świętami. Domy dekoruje się kolorowymi pisankami (kraslice), girlandami i gałązkami wierzby. Popularne są ozdoby wykonane ręcznie – zwłaszcza z drewna, ceramiki i słomy.

Czesi, podobnie jak Polacy, obchodzą Wielki Tydzień (Svatý týden), ale nazwy dni różnią się nieco od polskich:

• Zelený čtvrtek (Zielony Czwartek) – tego dnia tradycyjnie je się coś zielonego, np. szpinak, pokrzywę, szczaw lub zupę ziołową, co ma zapewnić zdrowie przez cały rok.

• Velký pátek (Wielki Piątek) – dzień refleksji i ciszy. W Czechach od 2016 roku jest dniem ustawowo wolnym od pracy.

• Bílá sobota (Biała Sobota) – dzień wypieków wielkanocnych, w tym popularnego ciasta „beránek” – baranka z lukrem lub cukrem pudrem.

• Velikonoční neděle (Wielkanocna Niedziela) – święcenie potraw i wspólne śniadanie wielkanocne.

Wielkanocny Poniedziałek i pomlázka – czeska specjalność

Najbardziej charakterystyczną i jednocześnie najzabawniejszą czeską tradycją jest pomlázka. To plecionka z młodych gałązek wierzby, którą mężczyźni symbolicznie „smagają” kobiety w Wielkanocny Poniedziałek (Velikonoční pondělí). Zwyczaj ten ma zapewnić kobietom zdrowie i płodność, a także chronić przed chorobami. Pomlázka jest dekorowana kolorowymi wstążkami – każda z nich symbolizuje powodzenie w innym aspekcie życia.

W zamian kobiety wręczają mężczyznom pisanki (malowane jajka – kraslice), słodycze, ciasta, a czasem także kieliszek domowego likieru lub śliwowicy.

W niektórych regionach Czech chłopcy odwiedzają domy z pomlázką już od wczesnego rana, a dziewczęta po południu „rewanżują się” polewaniem ich wodą!

Pisanki, rękodzieło i lokalne jarmarki

Czeskie kraslice są prawdziwymi dziełami sztuki. Zdobione są technikami takimi jak:

• malowanie,

• wydrapywanie (rycie wzorów),

• zdobienie woskiem,

• oplatanie nitkami,

• wyklejanie koralikami.

Każdy region ma swoją unikalną technikę i styl. Te piękne ozdoby można podziwiać (i kupić!) na wielkanocnych jarmarkach, które odbywają się m.in. w:

• Pradze – na Rynku Staromiejskim i Placu Wacława,

• Brnie – na Placu Wolności (náměstí Svobody),

• Ostrawie – na rynku Masaryka (Masarykovo náměstí).

Podczas jarmarków można nie tylko zrobić zakupy, ale także spróbować tradycyjnych potraw, posłuchać muzyki ludowej i wziąć udział w warsztatach rękodzieła.

Tradycyjne potrawy wielkanocne

Czeskie święta nie mogą obyć się bez specjalnych dań. Oto kilka z nich:

• Mazanec – słodka bułka z rodzynkami, posypana cukrem pudrem, przypomina nieco polską babkę.

• Beránek – biszkoptowe ciasto w kształcie baranka, symbolizujące niewinność i nowe życie.

• Velikonoční nádivka (hlavička) – wytrawna zapiekanka z jajek, chleba, ziół i często wędzonego mięsa.

• Jarní polévka – wiosenna zupa z młodych warzyw i ziół.

W wielu domach podaje się również jajka faszerowane, sałatki warzywne, a do picia tradycyjne czeskie piwo lub domowe nalewki.

Regionalne ciekawostki

• W regionie Moraw i Śląska pomlázka ma bardziej uroczysty i folklorystyczny charakter – chłopcy ubierają się w stroje ludowe, a tradycje są często związane z lokalnym tańcem i śpiewem.

• W niektórych miejscowościach organizowane są procesje wielkanocne, występy teatralne o tematyce pasyjnej oraz pokazy dawnych zwyczajów.

  ---

  Autor: Helena Winkler

  
  Podoba ci się ten artykuł? Przeczytaj inne z tej serii.